Atlar Türkmen kültürünün önemli bir parçasıdır. Ulaşım, tarım ve hatta güvenlik sağlarlar. Türkmen halkının ata karşı binlerce yıl öncesine dayanan köklü bir saygısı vardır. Türkmenistan’da seyahat ediyorsanız ve atların bu ülkenin kültüründe ne kadar önemli olduğu ve neden bu kadar saygı gördükleri hakkında bir fikir edinmek istiyorsanız, bilmeniz gereken bazı şeyler var:
Bir atı beslemek bir hanı beslemektir
Atlar Türkmen kültüründe zenginlik ve gücün sembolüdür. Atlar iyi talihi, cesareti ve gücü temsil eder. Ayrıca ölülerin ruhlarını cennete taşıdığına inanıldığı için öbür dünya ile de yakından ilişkilidir.
Sembolik değerlerine ek olarak, atlar geleneksel olarak Orta Asya’da ulaşım aracı olarak kullanılmıştır. Hatta eski bir Türkmen atasözü şöyle der: “Bir atı beslemek bir hanı beslemektir.” Bu atasözü, evden uzaktayken birinin atını beslerseniz, döndüklerinde misafirperverliğinizi sevgiyle hatırlayacaklarını ve hatta kendilerini akşam yemeğine davet edebileceklerini ima eder!
Bir askerin kanadı bir attır
At, bir askerin en sadık yoldaşıdır. İyi bir atınız varsa, savaşta asla kaybolmayacağınız söylenir. Türkmen halkı atlarının canları olduğuna inanır ve onlardan sık sık “kardeşlerim” diye bahseder.
At, farklı kabileler ve ülkeler arasında ulaşım ve ticarete yardımcı olduğu için eski çağlardan beri Türkmen kültürünün önemli bir parçası olmuştur. Atlar olmadan askerler savaşamaz veya topraklarını düşmanlardan koruyamazdı; bu nedenle, atınızla güçlü bir ilişkiye sahip olmak o zamanlar hayatta kalmak için çok önemliydi!
Yiğitlerin amacı bir attır
Bir Türkmen savaşçının atı onun ana aracıdır. Savaş alanında bu şekilde hareket eder ve düşmanlarıyla savaşır. At, düşmanlara ok atmak için kullanılabilir veya rakiplerine doğrudan saldırmak için kılıç ve mızrak kullanan savaşçılar tarafından savaşa sürülebilir.
Türkmen geleneklerine göre sadece erkeklerin ata veya deveye binmesine izin verilir; kadınlar da herkes gibi (hükümdar ailesi hariç) yaya yürümek zorundadır.
At sahibinin üzerine basmaz
At, sahibinin üzerine basmaz.
Atanın adı yoktur.
Baban varsa ün kazanırsın, atın varsa yol kazanırsın.”
Atı olmayanın adı da olmaz
Türkmenler atlarına her zaman değer vermişlerdir. Ulaşım, yiyecek ve giyecek için kullanıldıkları için göçebelerin yaşamları onlara bağlıydı. Geçmişte, en az bir ata sahip olmadan ve ona kendi seçtiği bir isim vermeden (bugün hala devam eden bir gelenek) bir adam asil sayılamazdı.
Bugün Türkmenistan, Orta Asya’daki en iyi at yetiştirme çiftliklerinden bazılarına ev sahipliği yapmaktadır.
Baban varsa ün kazanırsın, atın varsa yol kazanırsın
Türkmenistan’da atlar zenginlik, güç ve prestijin sembolüdür. At sadece binmek için değil, aynı zamanda mal taşımak ve diğer görevleri yerine getirmek için de kullanılır.
Türkmen kültüründe “baban varsa ün kazanırsın; atın varsa yol kazanırsın” sözü, atların bu ulusun tarihi için ne kadar önemli olduğunu yansıtır. Bu deyimi ilk kez Mevlana’nın şiirlerinde görüyoruz: “Bir atlı şehre babasının ona verdiği atla gelir.”
Eğer bir kişi kızını evlendirmek ya da görücü usulü evliliğin bir parçası olarak evden uzağa göndermek istiyorsa, müstakbel kocasına çeyiz olarak arazi ya da külçe altın (30 kg ağırlığa kadar çıkabilir) gibi nakit değeri olan diğer şeylerin yanı sıra en az bir adet kaliteli aygır vermelidir.
Özetlememiz gerekirse;
Türkmen halkı atlarıyla gurur duyar. “Askerin kanadı attır” diyen bir atasözü vardır, bu da askerlerin başarısının küheylanlarına bağlı olduğunu gösterir. Türkmen kültürü hayvanlara, özellikle de atlara büyük değer verir, çünkü atlar kendilerini düşmanlardan korumalarına ve yeni topraklar fethetmelerine yardımcı olmuştur. Aslında, bu bölgeden birçok hikayede cesur savaşçılar güvenilir küheylanlarının üzerinde savaşa girerler!
Sonuç
Atlar Türkmen kültüründe önemli bir yere sahiptir. Uzun yıllar boyunca kullanılmışlardır ve onları seven ve onlara bakan insanlar olduğu sürece kullanılmaya devam edeceklerdir.
0 Yorumlar